Uwertura koncertowa C-dur op. 10 Franciszka Lessla

Czwarty tom serii Musica Revelata prezentuje Uwerturę koncertową C-dur op. 10 Franciszka Lessla (1780–1838), zadedykowaną księciu Konstantemu Adamowi Czartoryskiemu. Wydawnictwo ukazało się w opracowaniu i ze wstępem Jakuba Skrzeczkowskiego.

Z Puławami i familią Czartoryskich łączyły Franciszka Lessla bliskie związki. Urodzony w Warszawie Lessel w Puławach spędził pierwsze lata życia, gdzie podstaw muzyki uczył się od swojego ojca Wincentego (c. 1750–c. 1825), pochodzącego z Czech kapelmistrza na dworze książąt Czartoryskich. W Konstantym Adamie Czartoryskim Lessel widział miłośnika i mecenasa sztuki, o którego guście i znawstwie kompozytor mógł zarówno przekonać się dzięki bezpośrednim kontaktom, jak i przeczytać w listach od ojca z Puław.

Prezentowana Uwertura koncertowa nie jest jedynym utworem poświęconym członkowi tego arystokratycznego rodu, lecz – przeciwnie – należy do grupy dzieł opusowanych Franciszka Lessla, powstałych lub publikowanych bezpośrednio po powrocie artysty do kraju pod koniec 1808, których adresatami dedykacji stali się Czartoryscy. Józefinie Marii z Czartoryskich Potockiej kompozytor poświęcił Adagio et rondeau à la polonaise Es-dur op. 9, Cecylii Beydale, nieślubnej córce Izabeli Czartoryskiej – Fantazję fortepianową e-moll op. 13, zaś Zofii z Czartoryskich Zamoyskiej – Koncert fortepianowy C-dur op. 14. W tym kontekście dedykację Uwertury op. 10 można więc nie tylko rozpatrywać przez pryzmat poczucia wdzięczności Lessla bezpośrednio wobec Konstantego, ale także interpretować jako wyraz szacunku dla całego rodu książęcego, który umożliwił kompozytorowi pobyt i zdobycie wykształcenia w Wiedniu.

Okoliczności powstania Uwertury, podobnie jak w przypadku wielu innych utworów Lessla, pozostają bliżej nieznane. Wiadomo, że nuty kompozycji w postaci druku 16 głosów instrumentalnych zostały wydane przez lipską oficynę Breitkopf & Härtel około połowy 1812 roku. Uwertura koncertowa C-dur op. 10 została przeznaczona na flet, dwa oboje lub klarnety, dwa fagoty, dwa rogi, dwie trąbki, kotły oraz kwintet smyczkowy. Utwór utrzymany jest w poprzedzonej powolnym wstępem (Adagio maestoso) formie sonatowej (Allegro), co stanowi rozwiązanie typowe dla dzieł z wczesnego okresu rozwoju koncertowej odmiany uwertury. Warto podkreślić, że jest to pierwsza polska uwertura koncertowa oraz jedno z donioślejszych, ze względu na zastosowane przez kompozytora rozwiązania formalne i harmoniczne, przykładów tego gatunku w twórczości europejskiej pierwszych dekad XIX wieku które nie było współcześnie edytowane.

Utwory opracował i opatrzył komentarzem Jakub Skrzeczkowski, absolwent Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego.

Zeszyt w formie PDF można pobrać bezpłatnie w zakładce Publikacje, wersję papierową opracowania można nabyć w wydawnictwie Sub Lupa.